19. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ’NDENÜFUS ALGISININ DEĞİŞİMİ VE NÜFUSU ARTTIRMA ÇABASINDA MÜFETTİŞLERİN ROLÜ

Abstract

Bu makale Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda değişen nüfus algısını ve nüfusu arttırmak için görevlendirilen müfettişlerin taşrada yaptığı faaliyetleri incelemektedir. Tarihsel süreçte hemen tüm toplumlar nüfus artışıyla ilgilenmiş, politikalar üretmiştir. Osmanlılar da klasik dönemde nüfusu asker ve vergi kaynağı olarak görmüş; fethedilen toprakları imar etmek için kullanmıştır. 19. yüzyıl Osmanlısında ise Avrupa’daki bürokratik devlet ve nüfus teorilerinin etkisiyle nüfus sayımları yapılmaya başlanmış, nüfus hizmetlerine dair teşkilat kurmuştur. Medeniyetin gereği olarak idrak edilmeye başlanan nüfus artışıyla ticaret, sanayi, tarım ve askerî alanlarda güçlü bir Osmanlı yaratılacağına vurgu yapılmıştır. Bu doğrultuda nüfusun artışının doğal kaynağı olarak görülen evliliklerin önündeki en önemli engel olan masrafların azaltılması için taşra idaresi ve ileri gelenlerine emirler göndermiş, müfettişlerle ebeveynler ikna edilmeye çalışılmıştır.

This article studies the activities of the inspectors in the country tasked to investigate the changing perception of population and to increase the population in the Ottoman Empire in the 19th century. Throughout history, nearly all the societies have been interested in the population increase and have developed policies, in the classical period, the ottomans regarded the population as the source of tax and troops and they used them in the reconstruction of the captured lands. In the 19th century the ottoman state, census began to be conducted due to the effects of the bureaucratic state and population theories and the organisations concerning the population services were established. With the increase of the population regarded as the development of the civilisation, a powerful ottoman creativeness was emphasized in the fields of trade, industry, agriculture and military. To this end, directions were given to the local authorities and the parents were convinced through the inspectors in order to curtail the expenditures which were the most important hindrance to the marriages regarded as the true reason behind the population increase.