TÜRKİYE’DE KENT PLANLAMADA MEKANSAL STANDARTLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

20. yüzyılla birlikte hızla artan kentleşme, beraberinde birçok sorunu da ortaya çıkarmıştır. Bu sorunları azaltmak amacıyla ülkeler ekonomik ve toplumsal gelişmelere planlar aracılığıyla yön vermektedir. Mekânsal planlarda bu plan grubunun en önemli parçasını oluşturmaktadır. Mekânsal planlar ele alındığında, tarihsel süreç içerisinde planlarla ilgili yasal ve yönetsel çerçevenin sürekli değişim göstermesi ile birlikte plan kademeleri, hiyerarşi ve bu planları hazırlayıp onaylamakla görevli kurumların da değiştiği görülmektedir. Ayrıca yerel ve merkezi yönetimler açısından; sorumlu kurumların sayısının artması, süreçlerin karmaşıklığı ve uzaması, sorunsalları daha da arttırmaktadır. Merkezi ve yerel yönetim yasalarındaki düzenlemeler, planlama sistemindeki değişimler, özel planlama bölgelerinin ortaya çıkışı, imar kanunu dışında da parçalı bir mevzuatın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada Türkiye'deki planlama sistemi; cumhuriyetin kurulmasından 1985 yılına kadar devam eden ve içerisinde 6785 sayılı imar kanunu da barındıran 1923-1985 arası, 1985 yılında yürürlüğe giren 3194 sayılı imar kanunuyla birlikte mekânsal planlama sürecinin başladığı 1985-2011 arası ve 2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın kurulmasıyla planlama yetki ve kademelenmelerinin değişiklik gösterdiği 2011 ve sonrası olmak üzere farklı evrelerde ele alınmıştır. Bu dönemler kapsamında planlar üzerindeki vesayet yetkisi ve mekânsal standartların planlara yansıması ana temayı oluşturmaktadır.