Three İ‘tibar (Mentally Posited) Theory in the Context of Being İ‘tibarı of Quiddity and the Ontological Position of the Natural Universal

Abstract

The distinction between existence and nature is one of the fundamental ontological issues of philosophy. In this way, the subject goes back to Aristotle. As a matter of fact, the issue of the distinction between existence and nature continued in general terms in the Islamic philosophy along the lines of Aristoleles. However, the issue then evolved into a discussion of ontological priority. In this article, however, we will focus on the peculiar nature of the direct nature, unlike ontological priority. As a matter of fact, nature, which is the answer to the question “what is it” is accepted as a mentally posıted quality without ontological reality. Especially Ibn-i Sina considering the nature of the nature of the mentally posıted of the nature; divided it into three parts as bi şart-ı şey, bi şart-ı lâ-şey ve lâ bi-şart-ı şey. One of these three parts, lâ bi-şart mâhiyet, is also a natural condition, has also been named as universal. Whether or not the natural universals has an ontological reality in the outside world is one of the outstanding debates of philosophy. Some philosophers asserted that the natural universals don’t have an ontological reality in the external world, and that this is a purely mental evaluation, while some philosophers asserted that the natural universal has an external reality in the context of the predicate of particular beings in the external world.

Varlık ve mâhiyet ayrımı felsefenin en temel ontolojik konularından biridir. Bu şekliyle konu Aristoteles’e kadar uzanır. Nitekim İslam felsefesinde de varlık ve mâhiyet ayrımı konusu genel hatlarıyla Aristoleles çizgisinde devam etmiştir. Bununla beraber daha sonra konu hangisinin ontolojik önceliğinin olduğu tartışmasına evrilmiştir. Ancak biz bu makalede ontolojik öncelik konusundan farklı olarak doğrudan mâhiyetin itibari olma özelliği üzerinde duracağız. Nitekim bir şey için “o nedir” sorusunun cevabı olan mâhiyet bu yönüyle ontolojik gerçekliği olmayan itibari bir nitelik olarak kabul edilmiştir. Özellikle İbn Sina mâhiyetin itibari olma niteliğini göz önünde bulundurarak mâhiyeti; bi şart-ı şey, bi şart-ı lâ-şey ve lâ bi-şart-ı şey şeklinde üç kısma ayırmıştır. Mâhiyetin bu üç kısmından biri olan lâ bi-şart mâhiyet aynı zamanda tabiî tümel olarak ta isimlendirilmiştir. Tabiî tümelin dış dünyada ontolojik gerçekliğinin olup olmama konusu felsefenin öne çıkan tartışmalarından birini oluşturur. Bir kısım filozoflar tabiî tümelin dış dünyada ontolojik gerçekliğinin bulunmadığını ve bunun bütünüyle zihni bir değerlendirme olduğunu söylerken bir kısım filozoflar da tabiî tümelin dış dünyada tikel varlıklara yüklem yapılabilmesi bağlamında dış gerçekliğe sahip olduğu görüşünü ileri sürmüşlerdir.