KÜRE DAĞLARI’NIN DEVREKANİ VE AYDOS ÇAYLARI ARASINDA KALAN BÖLÜMÜNDE KARSTLAŞMA VE KARSTİK ŞEKİLLER

Abstract

Bu çalışma Batı Karadeniz Bölümü’nde Küre Dağlarının Batı bölümünde Kastamonu’nun Cide ve Bartın’ın Kurucaşile ilçelerini kapsayan, doğuda Aydos Çayı ile batıda Devrakani Çayı arasını kapsamaktadır. Çalışmada deniz seviyesinden başlayıp yaklaşık 1500 m’lere kadar çıkan yükseltiye sahip çalışma alanındaki doğal çevre şartları ile kartlaşma süreci arasındaki ilişkiden yola çıkarak, karstik şekillerin gelişimi ve dağılışı incelenmiştir. Arazi çalışmaları sırasında karstik şekillerin yerleri, metrik ve morfolojik özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca yakın çevre şartları incelenmiş, ulaşım ve arazi kullanımıyla ilgili bilgiler derlenmiş ve fotoğraflama işlemleri gerçekleştirilmiştir. İnceleme sahasındaki karstik şekiller Üst Jura-Alt Kretase yaşlı kireçtaşları üzerinde gelişmiştir. İnceleme sahasındaki kireçtaşlarının birbirini kesen çatlak ve kırık sistemlerine sahip olması, yüzey sularının yeraltına geçişini kolaylaştırmakta ve karstlaşmayı teşvik etmektedir. Ana kayanın bu özelliği başta dolinler ve su batanlar olmak üzere farklı karstik şekillerin oluşumu ile biçimleri üzerinde belirgin rol oynamıştır. Sahadaki karstik şekiller çoğunlukla 500-1300 m yükseltiler arasında gelişme göstermiştir. İnceleme alanında farklı seviyelerde aşınım yüzeyleri gelişmiş olup, bu düzlükler, eğim azlığı nedeniyle sızmayı dolayısıyla karstlaşmayı desteklemişlerdir. Başta dolinler olmak üzere yüzeydeki şekillerin gelişiminde, anakaya ve diğer şartlar dışında bu topoğrafik özeliklerin de önemli katkısı olmuştur. İnceleme sahasında yukarıda açıklanmaya çalışılan yüzey karstına ait lapya, dolin, uvala ve düden gibi şekiller dışında, derinlik karstına ait bir de mağara bulunmaktadır. İnceleme alanı içerisindeki Kılıçlı Mağarası olarak bilinen mağara, Çamdibi köyünün Meydan Mahallesi sınırları içerisinde, Evliyaharman Kayalığı Mevkii’nde bulunmaktadır. Çalışma alanındaki karstik şekiller büyük kısmıyla yoğun bir bitki örtüsü ve kalınlığı yer yer farklılık göstermekle birlikte belirli bir toprak örtüsü altında gelişmiş bulunmaktadır. Bu özelliğiyle araştırma sahası, bir bütün olarak “örtülü karst” manzarası göstermektedir.