Reel Efektif Döviz Kurunun Türkiye'nin AB-27 ile İkili Ticareti Üzerine Etkisi: FADL Eşbütünleşme

Abstract

Bretton Woods sistemi sonrası döviz kuru sistemlerinde meydana gelen değişimle birlikte döviz kuru politikalarının önemi artmıştır. Türkiye'de günümüze kadar farklı döviz kuru sistemleri uygulanmıştır. Türkiye'de meydana gelen ekonomik krizler öncesi ve sonrası Türk lirasının değerinde gerçekleşen önemli değişimler uygulanan kur sisteminin sorgulanmasına yol açmıştır. Günümüzde kurların piyasa koşulları içinde belirlenmesiyle birlikte döviz kurlarında oynaklık artış göstermiştir. Döviz kurlarında meydana gelen değişimler birçok makro ekonomik değişkenle birlikte ihracatı ve ithalatı da etkilemektedir. Döviz kurlarında meydana gelen değişimler ihracat ve ithalat üzerinde belirsizlik yaratmaktadır. AB ülkeleri Türkiye'nin dış ticaret ilişkisi açısından hem ihracat hem de ithalatta önemli paya sahip olan ülke grubudur. AB ülkelerinde ortak para birimi olarak Euro ile birlikte farklı yerel paralar da kullanılmaktadır. Ekonomik birliklerin yarattığı etkilerden biri birlik dışında kalan ülkeyle olan dış ticarette, birlik içine doğru meydana gelen sapmadır. Birlik içindeki bazı ülkelerde parasal birliğin de sağlanmış olması Birlik dışında kalan Türkiye gibi ülkeler açısından döviz kurunda meydana gelen değişimlerin önemini de artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye ve 27 AB ülkesi arasındaki ikili ticaret ve reel efektif döviz kuru arasındaki uzun dönemli ilişkiyi araştırmaktır. Çalışmada 1998-2020 dönemi için çeyreklik GSYİH, reel efektif döviz kuru, ihracat ve itahalat verileri, Fourier ADL eşbütünleşme testi kullanılarak araştırılmaktadır. Çalışmada serilerin durağanlığı için ADF ve FADF testleri kullanılmış ve tüm seriler I(I) olarak tespit edilmiştir. FADL eşbütünleşme testi sonuçlarına göre ihracat ve ithalatın bağımlı değişken olduğu her iki model için de eşbütünleşme ilişkisi tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları, reel efektif döviz kurunun Türkiye'nin AB-27 ülkelerine olan ihracat ve ithalatı üzerinde istatistiki açıdan anlamlı bir etkisi bulunamamıştır