ABDULLAH İBNİ MESUD'UN İSLAM HUKUKU VE HANEFİ MEZHEBİNİN TEŞEKKÜL SÜRECİNE ETKİSİ

Abstract

Abdullah İbni Mesud devamlı Hz Peygamber'in yakınında bulunmuş, Kur'an-ı Kerim'e olan vukufiyeti, sünnetin ruhunu kavraması ve fıkha dair derin bilgisiyle sahabe arasında ön plana çıkmış, erken dönemin fakih isimlerinden biridir. Onun en belirgin özelliklerinden biri de raşid halifeler döneminde ilmi meseleler için kendisine danışılmış, sonraki dönemlerde de fıkhi görüşleri ve içtihatları fukahanın görüşlerine yön vermiş olmasıdır. Abdullah İbni Mesud, Hz. Ömer döneminde (h. 642) Kufe şehrine kadı olarak atanmış ve ilmi faaliyetlerini bu şehirde devam ettirmiş bir sahabi olarak, yine bu şehirde yetişen Ebu Hanife ve ilminden faydalandığı hocalarının eğitiminde söz sahibidir. Bu bakımdan Hanefi mezhebine etkisi olan Abdullah İbni Mesud, ekolün en önemli sahabe temellerinden birisini teşkil etmiştir. İslam Fıkhının tarihi seyri içerisinde Abdullah İbni Mesud'un ibadet, muamelat, ukubat ile ilgili meselelerde kendisinden nakledilmiş olan içtihadları, görüşleri, açıklamaları, fetvaları ve hükümleri, Sünni ekollere özellikle Hanefi mezhebine somut katkılar sağlamıştır. Biz de bu çerçevede Abdullah İbni Mesud'un Hanefi mezhebi ile olan bağını fıkhın gelişim süreci dâhilinde ele alıp, bu bağlam üzere örneklerimizi sunup, onun Hanefi mezhebine olan katkılarını benimsenmeyip sadece Hanefi mezhebinin delilleri arasında zikrettiği Abdullah İbni Mesud'a ait olan içtihat örneklerinin bazıları incelenerek, Abdullah İbni Mesud'un Hanefi mezhebine katkıları somut örnekler verilmek suretiyle vurgulanıp konuya ilgi duyanlar tarafından incelenmesi amaçlanmıştır.

Abdullah ibn Masud, was one of Hz. Muhammad's companions who had always been near him and he was one of the early Qur'an scholars. He was the best knower of Sunnah between the companions and he understood Fıqh beter than them all. In the period of Rashid Khalifa's, they consulted İbni Masud because He was the most knowledgeable on the Shariah. In subsequent periods he was known for his fıqh opinions and ijtihads among the fıqh scholars. Abdullah İbn Masud became qadi of Kufa in the term of Umar ibn AlKhatt?b (642 CE) and he began his scholarly activities here. Abu Hanifa was educated in this city and he began to study under some of the resident scholars of Kufa. And some of these scholars educated by İbn Masud so we can say İbn Masud formed the most important companions basis of Hanafi madhhab Abdullah İbn Masud provided major contribution to Sunni scholarship. We can say especially Hanafi scholars benefited from his fatwas, ijtihads, his fıqh opinions about worship and its transactions and also they benefited from the Narration around him. So we explained in our studythe connection of İbn Masud and Hanafi madhhab in thehistoricaladventure of Islamicfıqh. In addition these we gave an examples about İbn Masud ijtihads that accepted by only Hanafis to prove this connection.