Orta Doğu’da Yeniden Timurlu Korkusuna Yol Açan İki Savaş: Eleşkirt ve Selmas

Abstract

Azerbaycan’a hâkim olmak isteyen Timur, kısa sürede Karakoyunlulara rakip oldu. Timur, Kara Mehmed’e karşı gözle görülür bir başarı elde etmişse de bölgeyi çok iyi bilen Türkmenler tarafından askerleri sarp dağlarda pusuya düşürülerek ağır kayıplar verdiler. Timur’un ölümüyle ortaya çıkan boşluktan faydalanan Kara Yusuf, kaybettiği yerleri geri aldığı gibi Timur’un torunu Mirza Ebûbekir’i de 1406 ve 1408’de yendi. Son savaşta Timur’un oğlu Mîrânşâh öldürüldü. Mirza Şahruh, Mîrânşâh’ın intikamını almak ve bölgedeki hâkimiyetini pekiştirmek için 1420’de sefere çıktı. Kara Yusuf’un Ucan’da ölmesiyle yerine geçen Mirza İskender kısa zamanda toparlanarak 1421’de Eleşkirt’te Şahruh’un karşısına çıktıysa da yenildi. Timurlular bölgeden ayrılınca Karakoyunlular Azerbaycan’a saldırdılar ve onların müttefiklerini cezalandırdılar. Bölgede Memlûkler de etkili olmaya başlayınca Şahruh ikinci defa Azerbaycan’a gelip 1429 yılındaki Selmas Savaşı’nda Mirza İskender’i yendi. Bu savaştan sonra Timurluların karşısında Mısır’dan Boğazlara hatta Balkanların ötesine kadar dikkate değer bir güç kalmadı. Timurluların Selmas Savaşı’nı kazanmaları Osmanlılar ve Memlûkler arasında korkuya sebep oldu. Şahruh’un Bizans’ı yıkıp Avrupa’ya geçeceği şayiası bile dolaşmaya başladı. Şahruh Herât’a dönünce Osmanlılar ve Memlûkler rahat bir nefes aldılar. Timurlular veya Karakoyunlularla ilgili çalışmalarda Eleşkirt ve Selmas Savaşı’na yer verilmişse de müstakil çalışma çok azdır. Bu çalışmanın amacı her iki savaşın sonucunun bölgede meydana getirdiği tedirginliği anlatmaktır.