Oğuzeli Ağzında Kullanılan Deyimler Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Deyimler, anlatıma canlılık ve akıcılık katmaları bakımından dilin söz varlığı içinde önemli bir yere sahiptir. Türkçe, deyimler bakımından zengin bir dildir. Orhun Yazıtlarından itibaren yazılı metinlerle takip edilebilen Türk dili, bu tarihî seyri içinde pek çok deyim üretmiştir. Bu deyimlerin kullanıldığı yerlerden biri de Türkiye Türkçesi ağızlarıdır. Türkiye Türkçesi ağızlarında kayda alınmayı bekleyen birçok deyim yapılan kısıtlı çalışmada tespit edilmiştir. Başta teknolojik gelişmeler olmak üzere pek çok nedenle ağızlarda yer alan söz varlığı yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Bu sebeple Türkiye Türkçesi ağızları ile ilgili söz varlığının tespiti ve kayıt altına alınması oldukça önemlidir. Bu çalışmada Oğuzeli ağzında kullanılan ancak standart Türkçede yer almayan deyimler ele alınmıştır. Oğuzeli ve köylerinden yapılan derlemeler ile tespit edilen deyimler üzerinde çeşitli tasnifler yapılmıştır. İlk olarak belirlenen deyimler Köken Bakımından ele alınmıştır. İkinci olarak deyimler Söz Dizimi ve Şekil Bilgisi Bakımından değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Son olarak ise Anlam Bakımından deyimlerin sınıflandırılması yapılmıştır. Bu sınıflandırma çalışmalarının ardından derlenen bütün deyimler alfabetik olarak sıralanmış ve deyimlerin anlamları verilmiştir.