Temettuât defterlerine göre Ezinepazar Nahiyesi'nin sosyal ve ekonomik yapısı

Abstract

Bu çalışmada 19. yüzyıl ortalarında Sivas eyaletinin Amasya sancağına bağlı Ezinepazar nahiyesinin sosyal ve ekonomik durumu temettuat defterleri çerçevesinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmamızın amacı temettuat kayıtları çerçevesinde Ezinepazar nahiyesinin 19. Yüzyıl ortalarındaki sosyal ve ekonomik yapısının gün yüzüne çıkarılmasıdır. Çalışmamızın kaynakları Başbakanlık Osmanlı Arşivinden alınarak dijital ortama aktarılmış ve transkripsiyonu yapılmıştır. Transkripsiyonu yapılan belgelerden yerleşim yerlerine ait veriler ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen veriler Amasya ile ilgili yapılan diğer temettuat çalışmalarıyla karşılaştırılarak analiz edilmiş yerleşim yerlerinin kayıtlardaki sosyo- ekonomik durumu ile şimdiki durumu arasında bağlantı kurulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmamız 1845 yılında Ezinepazar nahiyesine bağlı yirmi altı köyü kapsamaktadır. En kalabalık köy 67 haneli Kale karyesidir. Bu yıllarda Ezinepazar nahiyesinde 770 hane bulunmaktadır. Yerleşim yerlerinde yaşayanların tamamına yakını Müslüman olup geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadırlar. Köylerin ekonomik durumları incelendiğinde genel anlamda ortalamanın üzerinde bir gelire sahip oldukları saptanmıştır. Devlete ödedikleri vergiler incelendiğinde ise ise vergü-yi mahsusa, ağnam ve öşür vergisi verdikleri görülmektedir. Çalışmamızdaki yerleşim yerlerindeki gayrimüslim nüfusun diğer bölgeler üzerine yapılan temettuat çalışmalarında ortaya koyulan gayrimüslim nüfus miktarlarından yok denecek kadar az olması, meslek çeşitliğinin tarım ve hayvancılık ile ilgili alanlarla sınırlı kalması araştırmamızın diğer çalışmalardan farklı yönleridir.

In this study, the social and economic situation of Ezinepazar, a township of Amasya sanjak in the province of Sivas, in the 19th Century is tried to be put forth in the frame of temettuat books. The aim of our study is to bring light to the socio-economic factors of Ezinepazar in the framework of temettuat registers. The sources of our study taken from the Ottoman Archives of the Prime Ministry have been digitalized and transcribed. Data on the settlements have been acquired from the transcribed documents. Acquired data have been analyzed and compared to other temettuat studies on Amasya and a meaningful connection has been tried to be made between the socio-economic situations of the settlements in the registers then and now. This study includes 26 villages of Ezinepazar in 1845. The most crowded one is Kale with 67 households. At that time, there were 770 households in Ezinepazar. Nearly all of the population was Muslim and earned their living through agriculture and livestock. It is ascertained that the villages have had above-average income in general when we take into account the economic situations of the villages. It is seen that there are income tax (vergü-yi mahsusa), cattle tax (ağnam) and tithe (aşar) when the taxes paid to the state are taken into account. Our study is different from other studies in terms of the fact that the non-Muslim population in the settlements was few and the occupational diversity was limited to agriculture and livestock.